Φάνυ Κουντουριανού-Μανωλοπούλου, «Το τραύμα», στην Κατερίνη

Το απόγευμα της 2ας Νοεμβρίου, το βιβλιοπωλείο Νέστωρ άνοιξε τον κύκλο των βιβλιοπαρουσιάσεων στο βιβλιόφιλο κοινό της Κατερίνης για τον φετινό χειμώνα με το νέο βιβλίο της Φάνυ Κουντουριανού-Μανωλοπούλου«Το τραύμα», από τις Εκδόσεις Λεξίτυπον.

 

Η ιστορία διαδραματίζεται στην αρχαία γη του βαθύστερνου Εύξεινου Πόντου, στην Αμισό, στην Τραπεζούντα, στα αγέρωχα Κολχικά βουνά, στη φημισμένη Έφεσσο των αιώνων, στη Σμύρνη την ονειρεμένη και αξιοδάκρυτη, στο Αφιόν Καραχισάρ, στην Αλμυρά Έρημο, στον Σαγγάριο ποταμό, στα βάθη της Ανατολίας αλλά και στην αρχόντισσα Θεσσαλονίκη.

Ο χρόνος της αρχίζει από το 1912 και την έναρξη των νικηφόρων βαλκανικών πολέμων και λήγει λίγο χρόνο μετά τον Αύγουστο του 1922 και την κατάρρευση του αχανούς ελληνικού μετώπου, που εκτεινόταν από την Κίο της Προποντίδας ως τη δεξιά όχθη του Μαιάνδρου.

 

Μίλησαν για την συγγραφέα ο φιλόλογος και συγγραφέας Αντώνης Μπιτσιάνης και ο φιλόλογος-Ποιητής Αντώνης Κάλφας, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων:

«Πρόκειται δηλαδή για ένα ιστορικό μυθιστόρημα στο οποίο συνυφαίνονται με λεπτότητα και καλή γνώση της εποχής και οι ερωτικές τύχες ορισμένων νέων της εποχής. Η Φάνυ Κουντουριανού έχει μελετήσει καλά την περίοδο που εξετάζει: γνωρίζει την ευρωπαϊκή ιστορία (α΄ παγκόσμιος, συνθήκη των Σεβρών του 1920, οι κινήσεις της ελληνικής πλευράς, η στάση των συμμάχων πριν και μετά την άνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο). Γνωρίζει τη στάση των κεμαλικών, τις πρώτες απόπειρες δίωξης των Ελλήνων, τη συστηματική γενοκτονία από το 1916 και μετά...

...Η Κουντουριανού επίσης μας μιλά με γλαφυρότητα και πειστικότητα ιστορικού γύρω από το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου έγινε ο μετασχηματισμός στην καθ’ ημάς Ανατολή που κορυφώθηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η συγγραφέας αναφέρεται στις ευθύνες όλων των πολιτικών δυνάμεων εκείνης της εποχής, που ενεπλάκησαν στη διαχείριση της μικρασιατικής πρόκλησης, είτε από θέση εξουσίας είτε από θέση αντιπολίτευσης (βασιλοφρόνων και βενιζελικών). (Για όποιον αναζητά μια αυτόφωτη και καλά δουλεμένη εποπτική εικόνα της εποχής χρησιμότατο είναι το βιβλίο που έγραψε ο Βλάσης Αγτζίδης με τίτλο «Μικρά Ασία» και υπότιτλο «Ένας οδυνηρός μετασχηματισμός 1908-1923», εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα 2015…..Και συνέχισε ο Αντώνης Κάλφας λέγοντας πώς : «Τρία είναι τα βασικά θέματα που απασχόλησαν σε αυτό το μυθιστόρημα την συγγραφέα: ο πόλεμος (η μικρασιατική εκστρατεία), ο έρωτας και το τραύμα της μνήμης...

 

...Εννοείται πως σε όλα αυτά διακρίνεται και μια θρησκευτική, ορθόδοξη διάθεση η οποία δένει τους αρμούς της αφήγησης σε μια ενοραματικότερη θέαση των ανθρωπίνων. Παράλληλα, δεν λείπει από τον λόγο της Κουντουριανού και η φιλαλληλία, η επισήμανση για παράδειγμα της φιλίας και της ανοχής που επιδεικνύουν κάποιοι Τούρκοι απέναντι στους Έλληνες (σ. 54) ή, άλλοτε, επικρίνονται οι βάρβαρες διώξεις ελλήνων οπλιτών της Μικρασίας «που διέπραξαν με ασπλαχνιά υπερβάσεις και ασχημίες, βιασμούς και λεηλασίες και φόνους και σφαγές Τούρκων» (σ. 59)...

...Ιδιαίτερη ομορφιά προσδίδουν στο βιβλίο και οι αναφορές στον έρωτα. Οι σελίδες 57-59 περιγράφουν με ψυχολογική ακρίβεια την εμπειρία του έρωτα ανάμεσα σε δύο ανθρώπους και μάλιστα με μια τέτοια διάσταση φιλοσοφημένη που μοιάζει να παντρεύει την θρησκευτική, ορθόδοξη εμπειρία με την σύγχρονη ποιμαντική ψυχολογία……

...Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα σοβαρό, καλογραμμένο, πλούσια τεκμηριωμένο βιβλίο, το οποίο μελετά με πάθος και αναλυτικό συλλογισμό ένα κομμάτι σύγχρονης, δικής μας ιστορίας— αυτής του μικρασιατικού και προσφυγικού ελληνισμού και μάλιστα με ήρωα από τα μέρη της Κατερίνης. Η Φάνυ Κουντουριανού δίνει έντιμα και με επιτυχία αυτόν τον αέναο αγώνα κάθε σοβαρού συγγραφέα και επαρκούς λογοτέχνη. Πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο στην περίπτωσή της, γιατί το υλικό που πραγματεύεται ματώνει και η λέξη τραύμα είναι εντελώς κυριολεκτική με μια σωματικότητα που συγκλονίζει ακόμα και σήμερα, 95 χρόνια μετά».

 

Ο Αντώνης Μπιτσιάνης αφού ευχήθηκε να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο είπε μεταξύ άλλων:

«Το μυθιστόρημα ως οικονομία και σύνθεση αλλά και ως μορφή λόγου αγγίζει την αναγνωστική μας όραση και ευαισθησία. Πρόκειται για ένα έργο πυκνό, πολυπρόσωπο, πολυφωνικό, που διαθέτει τα χαρακτηριστικά ενός απολαυστικού μυθιστορήματος: χαρακτήρες, ατμόσφαιρα, έρωτες, περιγραφές της φύσης και του πεδίου μάχης, συγκρούσεις, δραματικές καταστάσεις και ανθρώπινες αδυναμίες ευαισθητοποιούνται μέσα σ΄ ένα ευδιάκριτο ιστορικό πλαίσιο και θρησκευτικό υπόστρωμα, όπου εγκιβωτίζεται η δράση των ηρώων, η εξέλιξη των γεγονότων και εν τέλει η τραγωδία της φυλής….

...Το τραύμα ως κειμενικό κατόρθωμα είναι ένα ταξίδι ανάδυσης της μνήμης που φέρει στο φως την ελληνική διάρκεια και οικουμενικότητα με φόντο την παρουσία των Ελλήνων που μεγαλούργησαν στις πανάρχαιες κοιτίδες του πολιτισμού. Κυρίως όμως προβάλλει την περιπέτεια και την καταστροφή της πολύπαθης Μικρασίας. Επομένως έχουμε να κάνουμε με ένα έργο που ανήκει στην λεγόμενη λογοτεχνία του «τραύματος» με τριπλό χαρακτήρα: ιστορικό, κοινωνικό, και πολιτικό...

...Πρόκειται δηλαδή για την λογοτεχνία της πραγματογνωμοσύνης, την αναπαράσταση, το μέτωπο των συγκρούσεων και των αντιπαραθέσεων, το ύφος και το ήθος μιας εποχής , το μεγαλείο και την πτώση που ανασυστήνεται και ανασυγκροτείται από τις μικρές και μεγάλες ιστορίες των ηρώων και κυρίως από την εθνική μας περιπέτεια»

Όταν οι φιλόλογοι τελείωσαν την αξιόλογη εκτενή τους ανάλυση, η συγγραφέας τους ευχαρίστησε όπως ευχαρίστησε ακόμη και το βιβλιοπωλείο Νέστωρ που την φιλοξενεί κάθε φορά με μια ανοικτή αγκαλιά για να παρουσιάσει το κάθε έργο της στο αναγνωστικό κοινό της πόλης. Υπέγραψε τα αντίτυπα του βιβλίου της και μίλησε με τους αναγνώστες που την συγχάρηκαν για το πόνημα της.

Ένα απόσπασμα από τα πολλά που μου άρεσαν είναι το παρακάτω..

«Φεύγει ο ελληνικός στρατός και γι αυτούς χάνεται το παν. Θα παραδοθούν στους Τσέτες του Κεμάλ , στην ατίμωση , στη σφαγή, στους βιασμούς, στα φρικτά βασανιστήρια. Η νύχτα αυτή έμοιαζε με εχθρό. Αγρύπνια και αγωνία. Μια μόνο σωτηρία απομένει. Κάποιο πλοίο να τους περάσει απέναντι. Στην μητέρα Ελλάδα. Αλλά η μητέρα Ελλάδα συμπεριφέρεται ως μητριά…..»

«Γιατί μπορεί να είχαν γλιτώσει από το μαχαίρι του Τούρκου αλλά δεν ήταν ακριβώς ελεύθεροι. Ελεύθερος είναι μόνο όποιος δεν έχει κανέναν στη σκέψη του»

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Στην αρχαία γη του βαθύστερνου Εύξεινου Πόντου, στην Αμισό, στην Τραπεζούντα, στα αγέρωχα Κολχικά βουνά, στη φημισμένη Έφεσσο των αιώνων, στη Σμύρνη την ονειρεμένη και αξιοδάκρυτη, στο Αφιόν Καραχισάρ, στην Αλμυρά Έρημο, στον Σαγγάριο ποταμό, στα βάθη της Ανατολίας αλλά και στην αρχόντισσα Θεσσαλονίκη, διαδραματίζεται η ιστορία αυτή. Ο χρόνος της αρχίζει από το 1912 και την έναρξη των νικηφόρων βαλκανικών πολέμων και λήγει λίγο χρόνο μετά τον Αύγουστο του 1922 και την κατάρρευση του αχανούς ελληνικού μετώπου, που εκτει­νό­ταν από την Κίο της Προποντίδας ως τη δεξιά όχθη του Μαιάνδρου. Η μικρασιατική εκστρατεία του 1919, οι περιφανείς νίκες των Ελλήνων στα βάθη της Μικράς Ασίας κι ύστερα η ήττα, η αιματοβαμμένη υποχώρηση της ελληνικής στρατιάς, η εγκατάλειψη των Ρωμιών της Μικρασίας στις ορδές του μανιασμένου τουρκικού όχλου, η απώλεια πανάρχαιων κοιτίδων πολιτισμού ελληνικού, όπου αναπτύχθηκαν ο στοχασμός κι ο λόγος, συνιστούν "το τραύμα", τη μεγαλύτερη καταστροφή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: ένα χαίνον τραύμα στο σώμα της Ελλάδας.

Οι ήρωες του μυθιστορήματος άλλοι πολεμούν στις απρό­σβατες κατάδρυμες πλαγιές των Ποντικών Άλπεων ή βρίσκουν καταφύγιο πάνω στην παρθενική ασπιλοσύνη των κορυφών τους, άλλοι προελαύνουν νικητές ως τον Σαγγάριο, κάποιοι μαρτυρούν οικτρά στα αμελέ ταμπουρού και στις μετατοπίσεις των γυναικόπαιδων από τα παράλια προς την ενδοχώρα, όπου το ταξίδι ήταν ο θάνατος, κάποιοι περιγελούν τον Χάρο κι άλλοι του παραδίδονται άκοντες. Ποταμοί αιμάτων και δακρύων, γόοι και κοπετοί, εκατόμβες νεκρών. Η Ιστορία, μια μαινόμενη θύελλα, που επιχειρεί να τους καταποντίσει, αλλά εκείνοι ορθώνουν ανάστημα, ζουν πλέρια, ερωτεύονται, παντρεύονται, μάχονται παράφορα για τις αξί­ες που πιστεύουν ή απαντέχουν καρτερικά και πάντως όλοι τους κατα­ξιώνουν την ύπαρξή τους.

Η Φάνυ Κουντουριανού-Μανωλοπούλου γεννήθηκε στην Κατερίνη και σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Δίδαξε ως φιλόλογος σε δημόσια λύκεια της Κατερίνης. Είναι παντρεμένη και έχει δύο παιδιά.

Βραβεύθηκαν σε πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς δύο διηγήματά της και τα εξής τρία μυθιστορήματα: "Ίδε παρρησία λαλεί", "Ο γητευτής των ανθρώπων", "Οι πατριώτες", "Τα τραύμα" και "Μαναόνα Μαδαγασκάρη".

http://www.bookia.gr/index.php?action=Blog&post=bae42fad-7711-4da4-88bb-4ba5168f20cb