«Είδα τότε πως, ότι κάμομε, θα το κάμομε μοναχοί και δεν έχομε καμιά ελπίδα από τους ξένους..»
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου, μετά την τριλογία «Γυναίκες της μικρής πατρίδας», έρχεται ξανά να μας ταξιδέψει με το «Άγιο Αίμα», να μας περπατήσει στα κακοτράχαλα βουνά του Σουλίου, στη Δημητσάνα και τη Ζάκυνθο. Ηρωικοί και βασανισμένοι τόποι. Η λογοτεχνία συναντά την ιστορία, για να κάνει το ταξίδι πιο συναρπαστικό και να καθηλώσει τον αναγνώστη. Ο λόγος του με ταξίδεψε και πολλές φορές με συνεπήρε, χάνοντας την ουσία των γεγονότων , και μ’ «ανάγκαζε» να επιστρέφω ξανά στη ροή της ιστορίας. Τον παρακολουθώ χρόνια μέσα από τα βιβλία του, και τον θαυμάζω μπορώ να πω γιατί, αν και Θρακιώτης, χρησιμοποιεί με μεγάλη ευχέρεια, τον γλωσσικό ιδιωματισμό των τόπων, που ερευνά και γράφει.
Ο αναγνώστης νιώθει τη δύναμη των λέξεων και σ’ αυτό το βιβλίο. Αγαπά, συμπονεί τις ηρωίδες γυναίκες, τις σκλαβωμένες μορφές και τους άντρες, που έριξαν αθώο, άγιο αίμα, οι χιλιάδες ανώνυμοι ραγιάδες που παλουκώθηκαν, που κρεμάστηκαν, που οδηγήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα και τα χαρέμια για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι. Οπλίζεται με τουφέκια για να νιώσει τον μεγάλο αγώνα τους. Και ίσως κατά την ανάγνωση αναρωτηθεί: Μπορώ εγώ σήμερα να πολεμήσω σαν τους προγόνους μου; Αγωνίζομαι σήμερα για να διατηρήσω το δώρο της λευτεριάς που μου προσέφεραν; Γνωρίζω την ιστορία μου, κρατώ τη γλώσσα και τον Πολιτισμό μου; Θα έπεφτα μ’ άλλες γυναίκες στο Ζάλογγο; Ας μου επιτραπεί να είμαι απαισιόδοξη. Γιορτάζουμε και τιμούμε τα διακόσια χρόνια από την επανάσταση του 1821.Πόσα όμως ξέρουμε; Πόσα γιατί έμειναν αναπάντητα από τα κενά της ιστορίας;
Το μυθιστόρημα αρχίζει από τη στιγμή που οι γονατισμένοι αμόρφωτοι ραγιάδες υψώνουν ανάστημα, πιάνουν τα άρματα και πολεμούν τον τύραννο δυνάστη. Όμως δεν είχαν να τα βάλουν μόνο με τον Οθωμανό αλλά και με τους Κοτζαμπάσηδες, αυτούς που προσκύνησαν τους δυνάστες και πολλές φορές γίνηκαν χειρότεροι από εκείνους. Παραδείγματα πάμπολλα και στη νεότερη ιστορία με τους δοσίλογους. Τα μυθιστορηματικά πρόσωπα όπως η Λέγκω, η Κίκω, ο Ζωτάκος, ο Σίμος, η Δέσπω, ο Νικόλας, η Αργυρώ, η Χάιδω, η Χρυσή, οι ανώνυμοι κληρικοί που τα έδωσαν όλα στον αγώνα-όχι όμως ο ανώτατος κλήρος κατ’ εμέ-συναντιούνται με τους Κολοκοτρωναίους, τους Τζαβελαίους, τον Ανδρούτσο, τον Καραϊσκάκη, τον Σπήλιο Γούση, τον καλόγερο Σαμουήλ, τους αρματωμένους της Kλεφτουριάς, τους Φιλικούς, τους μπουρλοτιέρηδες και τις καπετάνισσες. Ήρωες και ηρωίδες του λαού μας που βαφτίστηκαν μια φορά στο λάδι για την πίστη τους και μια φορά στο αίμα για την πατρίδα τους. Ο συγγραφέας προσπάθησε και κατάφερε να δει την επανάσταση, τιμώντας τους ήρωες της μ’ όλη την αλήθεια, χωρίς να κρύψει τα χούγια μας ως λαός, ούτε τους προδότες που πήγαν με το μέρος των εχθρών. Οι συγκλονιστικές εικόνες του Ζάλογγου ισορροπούνται με τις ομορφιές του τοπίου. Μα δεν μπορεί να φύγει από τον νου κανενός, αυτή η συγκλονιστική σκηνή: Το μικρό αγόρι κρεμιέται απάνω της, τα χεράκια του δεμένα στον λαιμό της, το προσωπάκι του φωλιασμένο στον κόρφο της. Η μάνα τον σφίγγει στην αγκάλη της, ανασαίνει με λαχτάρα τις ανάσες του και μια στιγμή καρτερά. Μια στιγμή για το στερνό της κοίταγμα, το στερνό της δάκρυ, τα στερνά της λόγια. «Γιε μου… Αϊτέ μου…»
Όπως προανέφερα, μόνο οι μοναχοί και οι απλοί κληρικοί βασανίστηκαν, κρεμάστηκαν, θανατώθηκαν με άγριο τρόπο για τον αγώνα. Οι αναγνώστες θα διαβάσουν, και θα σοκαριστούν, όσοι δεν το ξέρουν, ή δεν θέλουν να το πιστέψουν πως: ο Ορθόδοξος πατριάρχης, είχε ρίξει ανάθεμα και αφορισμό των Κλεφτών και καλούσε τους παπάδες να το διαβάσουν το επίσημο έγγραφο στο εκκλησίασμα. Έγραφε πως: «οι πιστοί πρέπει να υποταχθούν αυτόβουλα στην κραταιά βασιλεία του Σουλτάνου, να καταδώσουν τους καπεταναίους στις Οθωμανικές αρχές και να συνεργαστούν άμεσα με τα ασκέρια που θα τους κυνηγούσαν» Πολλά τα ερωτήματα για τα «παιχνίδια» που έπαιξαν οι ανώτατοι εκκλησιαστικοί άρχοντες στην επανάσταση. Αυτό το βιβλίο, έρχεται ως αφορμή και κίνητρο ν' ανατρέξουμε στην πάλι στη βιβλιογραφία και να διασταυρώσουμε τα γεγονότα.Να ζωντανέψουμε ξανά τη μνήμη γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται. Να δούμε τα γεγονότα πίσω από τις λέξεις και τα πρόσωπα.
«Ευτυχισμένοι είναι μόνο οι ελεύθεροι. Και ελεύθεροι είναι μόνο οι γενναίοι»
Μα όποιος φοβάται ν’ αγωνιστεί και να υποφέρει, θα υποφέρει απ’ αυτό που φοβάται»
Διαβάζοντας αυτό το εξαιρετικό βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου, δεν μπορώ παρά να χρωστώ ευγνωμοσύνη σε όλους αυτούς τους ανώνυμους ήρωες αλλά και τους επώνυμους αγωνιστές που αγωνίστηκαν για την πατρίδα, χωρίς να υποταχτούν στα θελήματα των μεγάλων Δυνάμεων και των «προστατών» της χώρας. Όσοι δεν υποτάχτηκαν, φυλακίστηκαν, σουβλίστηκαν, έγιναν επαίτες και περιθωριοποιήθηκαν. Δεν μπορώ ν’ αποκαλύψω περισσότερα στοιχεία του βιβλίου για να χαρείτε κι εσείς τούτο το ταξίδι. Μου γεννήθηκαν όμως δυο ερωτήματα: Ήταν επανάσταση ή ξεσηκωμός, το 1821, αφού όπως γνωρίζουμε, οι επαναστάσεις φέρνουν ισοτιμία και ισονομία στα δυο φύλλα αλλά και σ΄ ολόκληρη την κοινωνία;. Και το άλλο ερώτημα: Γιατί στα σχολικά βιβλία πολλών γενεών, μιλούσαμε για τον Κωλέττη, τον Δεληγιάννη, τον Μαυροκορδάτο και όλους όσους προσκύνησαν τους ξένους, κάνοντας τους ήρωες, τιμώντας τους με οδούς, αγάλματα και πλατείες, και δεν τους περιθωριοποιούσαμε; Εύχομαι το βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου να αγαπηθεί από τους αναγνώστες, να τους προβληματίσει, να το απολαύσουν λογοτεχνικά, να νιώσουν τους ψυχικούς κραδασμούς που ένιωσε ο συγγραφέας κατά τη συγγραφή. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο Θοδωρή Παπαθεοδώρου, το «Άγιο αίμα» όπως τα προηγούμενα, και περιμένω με ανυπομονησία τις «Άγριες ψυχές»
«Για την πατρίδα όλοι να’ χωμεν μια καρδιά» Ρήγας Φεραίος
Και λευτερωθήκαμεν από τους Τούρκους και σκλαβωθήκαμεν εις ανθρώπους κακορίζικους, όπου ήταν η ακαθαρσία της Ευρώπης». Μακρυγιάννης