Στα πλαίσια των εκδηλώσεων τιμής και μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, ο Ποντιακός Σύλλογος «Παναγία Σουμελά», στην Κατερίνη, το απόγευμα της 19ης Μαΐου, στην Αστική Σχολή, επέλεξε να παρουσιάσει το νέο μυθιστόρημα του Αντώνη Παυλίδη, «Χαλαμονή».
Την εκδήλωση και το καλωσόρισμα έκανε ο Πρόεδρος του συλλόγου κ. Άρης Κασιμίδης ενώ η χορωδία του συλλόγου τραγούδησε ποντιακά τραγούδια με την καθοδήγηση του ακούραστου μαέστρου κ. Γιάννη Τοπαλίδη που με οδηγό την αγάπη του για τη μουσική, χρόνια τώρα, ανέβασε ποιοτικά τη χορωδία συμμετέχοντας σε φεστιβάλ. Τους αξίζουν συγχαρητήρια!
Παράλληλα, στο χώρο υπήρχε έκθεση βιβλίου με λογοτεχνικά έργα που αφορούν τον Πόντο αλλά και βιβλία του Ποντιακού Αρχείου.
Στο βήμα προσκλήθηκε ο τιμώμενος συγγραφέας Αντώνης Παυλίδης για να μιλήσει για το έργο του που μέχρι σήμερα έχει αποσπάσει αξιόλογες και θετικές κριτικές. Μετά από οχτώ χρόνια, όπως είπε ο ίδιος, μελέτης, ταξιδιών στον Πόντο αλλά και στην Κωνσταντινούπολη, το βιβλίο έφτασε στα χέρια των αναγνωστών. Είναι το πρώτο του μυθιστόρημα, μετά από δοκίμια και μελέτες.
«Χαλαμονή» (και «χαλαγμονή» και «χαλασμονή», από το ρήμα χαλώ) είναι λέξη της ποντιακής διαλέκτου, που σημαίνει χαλασμός, καταστροφή. Η ιδέα για τον τίτλο του βιβλίου, όπως είπε ο ίδιος ο συγγραφέας, ήρθε στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ποντιακών Συλλόγων, το 2010, στην Κατερίνη όταν έψαχναν μια λέξη για την γενοκτονία των Ποντίων. Όπως υπάρχει ανάλογη στη γλώσσα των Αρμενίων και των Ασσυρίων. Και ειπώθηκε η λέξη «Χαλαμονή». Από τότε ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της συγγραφής.
Μέσα από τους ήρωες έδωσε όλο το ιστορικό πλαίσιο της γενοκτονίας που δεν πρέπει να ξεχάσει κανείς Πόντιος, κανείς Έλληνας. Γιατί το βιβλίο ενδιαφέρει όλους. Το μυθιστόρημα του Αντώνη Παυλίδη αναφέρεται στην ολοκληρωτική εξολόθρευση του ποντιακού Ελληνισμού, τον ξεριζωμό των επιζώντων από τις πανάρχαιες εστίες τους και τη συνακόλουθη γενοκτονία των Ποντίων, Αρμενίων και χριστιανών Ασσυρίων. Μια ανήκουστη θηριωδία και βαρβαρότητα στην ιστορία της ανθρωπότητας, που παραπέμπει συνειρμικά και στο μεταγενέστερο ολοκαύτωμα των Εβραίων.
Το πολυσέλιδο έργο, με γλωσσάριο, παραρτήματα χαρτών και ποντιακά παραθέματα, χωρίζεται σε 26 κεφάλαια. Με διάφορες μικρές ιστορίες που στηρίζονται σε αυθεντικές μαρτυρίες και καλύπτονται και με τον πέπλο της μυθοπλασίας. Η χρονική περίοδος που διαδραματίζονται είναι από το 1875 ως σήμερα, με ενδιάμεσους σταθμούς το 1905, το 1917, το 1954, το 1957, το 1966, το 1995, το 2000 και το 2017.
Η εξιστόρηση επικεντρώνεται στην ατέλειωτη πορεία θανάτου στα βάθη της Ανατολίας, την εξόντωση χιλιάδων Ελληνοποντίων και τον τελικό εκπατρισμό 1.600.000 Μικρασιατών από τις πανάρχαιες πόλεις τους. Οι Πόντιοι και όλοι οι Μικρασιάτες, οπλισμένοι με πείσμα, υπομονή και κουράγιο ξαναδημιούργησαν τη ζωή τους στην Ελλάδα κι όχι μόνο, διατηρώντας στην καρδιά και το μυαλό τους τα ονόματα των αλησμόνητων πατρίδων τους.
Πολλές σελίδες αφιερώνονται στην Κωνσταντινούπολη, βυζαντινή βασιλεύουσα, πόλη των πόλεων και κοιτίδα της Ρωμιοσύνης. Ο συγγραφέας ο οποίος είχε διατελέσει για μία τριετία μορφωτικός σύμβουλος στο ελληνικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης, ως υπεύθυνος της εκπαίδευσης των εκεί ομογενών, μας δίνει μέσα από τις σελίδες του, περιγραφές της μαγευτικής αυτής πόλης. Με εναλλασσόμενες ιστορικές διηγήσεις και συγκλονιστικές εμπειρίες από το παρελθόν, κυήματα μνήμης των δύσκολων χρόνων, μας ταξιδεύει από τον τόπο καταγωγής των προγόνων του, στη μετεγκατάστασή τους στον Νομό Σερρών, όπου και γεννήθηκε, στα Μελίσσια Αττικής, στους πρόποδες της Πεντέλης, όπου ζουν Πόντιοι πρόσφυγες. Με ενδιάμεσους σταθμούς την Αθήνα, το νομό Καβάλας, στα μονοπάτια του Παγγαίου, τη Νικήσιανη, το μοναστήρι της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας και τέλος μας ταξιδεύει στο Στρασβούργο.Μας οδηγεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με την ελπίδα, όπως είπε, η ανθρωπιά να νικήσει τη βαρβαρότητα, αφήνοντας ανοικτή την προσδοκία ότι θα απονεμηθεί δικαιοσύνη.
Ο κεντρικός ήρωας γεννιέται σ’ ένα χωριό κοντά στη Σαμψούντα και μετά τα πρώτα ξένοιαστα χρόνια, αλλά και τις εξορίες, τη διάσωσή του μ’ έναν απίστευτο τρόπο, την έλευση στην Ελλάδα και τον γάμο του με μια Μικρασιάτισσα, επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο, όπου ζει συγκινήσεις πρωτόγνωρες. Ο εγγονός του κεντρικού ήρωα επισκέπτεται το 2000 την Κωνσταντινούπολη, για ν’ αποκτήσει τους τίτλους ιδιοκτησίας της περιουσίας που εκείνος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει στην Ανατολή.
Τα γεγονότα που περιγράφονται, καθώς και η συναρπαστική πορεία των προσώπων μέσα στον χρόνο είναι αληθινά. Ο συγγραφέας αναφέρεται διεξοδικά στο έπος των Κλωστών (Κρυπτοχριστιανών, από το ρήμα κλώθω = γυρίζω), ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ιστορίας του Πόντου, με επίκεντρο το ιστορικό χωριό του Σταυρίου, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν να εξισλαμιστούν διατηρώντας όμως βαθιά μέσα τους τη χριστιανική συνείδηση. Αναφορά κάνει επίσης και για τον Τούρκικο λαό και τον βλέπει με ανθρώπινη κατανόηση και καλοσύνη, χωρίς οργή και μίσος, αλλά με ανθρωπιστικά μηνύματα. Ένα λαό που ζούσε αρμονικά, επί αιώνες, με τους Έλληνες, αλλά οι πολιτικές συγκυρίες και ο φανατισμός του καθεστώτος άλλαξαν τη ροή της Ιστορίας.
Ένα ταξίδι αυτογνωσίας, που δίνει επιπλέον την ευκαιρία στο συγγραφέα μέσω των ηρώων του, να αναφερθεί σε σημαντικές όψεις της σύγχρονης τουρκικής κοινωνίας. που τις γνωρίζει καλά. Έτσι βλέπουμε να περνούν από τις σελίδες του βιβλίου, μέσω της μυθοπλασίας, θέματα, όπως της εσωτερικής μετανάστευσης από τις περιφέρειες της Τουρκίας προς την Κωνσταντινούπολη και οι συνέπειές της, του ρόλου των Γκρίζων Λύκων, τη κατάσταση της συναρπαστικής θρησκευτικής/εθνικής μειονότητας των Αλεβήδων και πολλά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία, που έχουν την προέλευσή τους στην ίδια την ιστορία της περιοχής.
Όλη η ιστορία των Ελλήνων του Πόντου ρέει ενώ οι ήρωές του ταξιδεύουν με το πλοίο από τη Σαμψούντα προς την Τραπεζούντα και στη συνέχεια κινούνται με το καραβάνι στο συναρπαστικό τοπίο της ποντιακής ενδοχώρας προς την ιστορική πατρίδα της οικογένειας, το εμβληματικό Σταυρί των Κλωστών, των μύθων και της παράδοσης.
Αυτή είναι η μαγεία του ιστορικού μυθιστορήματος απέναντι στο δοκίμιο ή το επιστημονικό βιβλίο. Μπορεί να γίνει κτήμα, να αγαπηθεί και να πετάξει από χέρι σε χέρι. Άλλωστε αυτός δεν είναι ο σκοπός των ιστορικών μυθιστορημάτων αλλά και των συγγραφέων τους;
Στο τέλος της ομιλίας του, αφού η χορωδία αποφόρτισε την συγκινησιακή ατμόσφαιρα, ο συγγραφέας μίλησε για την Γενοκτονία και την Εθνοκάθαρση. Μίλησε για τη διαφορά των δύο όρων αλλά και για τα παιχνίδια στη πολιτική σκακιέρα που έπαιξαν οι Μεγάλοι σε βάρος της μνήμης αυτών χριστιανικών λαών που εξοντώθηκαν. Και καλό θα είναι να ονομαστεί Γενοκτονία των Χριστιανικών λαών της Ανατολής αλλά υπάρχει δρόμος ακόμη….. «Θέλουμε τη συγγνώμη ότι δεν θα διαπράξουν άλλα εγκλήματα στο μέλλον. Να συνεχίσουμε με αισθήματα αλληλεγγύης και κατανόησης. Δεν θα διαπράξουμε εγκλήματα γιατί δεν θα το ήθελαν οι πρόγονοι μας».
Ο πρόεδρος του συλλόγου αφού του ευχήθηκε να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο, του χάρισε την εικόνα της Παναγίας Σουμελά.
Στο τέλος υπέγραψε τα βιβλία του και άκουσε τις ευχές των παρευρισκόμενων όσο η ποντιακή λύρα έπαιζε τραγούδια της αλησμόνητης πατρίδας.