Οι Αντανακλάσεις στο θέατρο Μώ

magda papadimitriou antanaklasis

Στη λιτή και απέριττη, μα επιβλητική σκηνή του θεάτρου Μώ, στην Κατερίνη, το απόγευμα της 21ης Οκτωβρίου, παρουσιάστηκε στο βιβλιόφιλο κοινό της πόλης, η νέα ποιητική συλλογή της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη«Αντανακλάσεις», με την εικαστική ματιά του φωτογράφου Παναγιώτη Φτάρα, του οποίου, τέσσερις επιλεγμένες φωτογραφίες του βιβλίου κρεμόταν επιβλητικές στη σκηνή, πίσω από το τραπέζι των ομιλητών, προσθέτοντας μια επιπλέον ποιητική διάσταση στο χώρο.

 

Είναι το όγδοο κατά σειρά βιβλίο της και η έκτη ποιητική συλλογή της και το γιόρτασε μαζί με το αναγνωστικό κοινό. Για την ποιητική συλλογή μίλησαν ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Ολύμπου και Κέντρου Γραμμάτων και Τεχνών Δίου, ο συγγραφέας Χάρης Μπικηρόπουλος, ο οποίος έκανε και τον συντονισμό της παρουσίασης και τη φιλολογική ανάλυση του έργου, ενώ απήγγειλαν ποιήματα οι ηθοποιοί Τίνα Ιωαννίδου και ο Κώστας Μυστακίδης.

[youtube url="https://www.youtube.com/watch?v=h3s2ZgU0b2E"]

«Για ποια πατρίδα θα μιλάς τώρα
ένθερμε πατριώτη
αφού μια σπίθα γης
δεν κράτησες για τα παιδιά σου…»

Ο Χάρης Μπικηρόπουλος ξεκίνησε με τους παραπάνω στίχους και συνέχισε: «Η σημερινή βιβλιοπαρουσίαση είναι ένα καλλιτεχνικό δρώμενο, μέρος της καθημερινότητας με το βιβλίο μέσα στις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντα της ζωή μας. Γιατί «το διάβασμα είναι ένας άλλος τρόπος να είσαι κάπου…», όπως είπε ο Πορτογάλος Νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου. Κάθε βιβλίο σε ταξιδεύει κάπου… Το ταξίδι με το βιβλίο της Μάγδας, μόλις ξεκίνησε… «Αντανακλάσεις» λοιπόν και όπως πολύ εύστοχα καταδεικνύει ο τίτλος, τα 39 ποιήματα της συλλογής, αντανακλούν τα ερεθίσματα και τα μηνύματα της ποιήτριας, από τα τελευταία χρόνια της σκληρής δοκιμασίας του λαού μας από τα μνημόνια και τις πολιτικές αλλά –αντανακλούν επίσης– και τις προσωπικές της αναζητήσεις. Είναι ποιήματα όπου καθρεπτίζεται το αγωνιστικό της πνεύμα, κι έχουν στόχο να αφυπνίσουν, να ταρακουνήσουν, να προβληματίσουν αλλά κατά τη δική μου αντίληψη να προκαλέσουν με την ανάγνωση τους την εσωτερική «κάθαρση».

 

Η Μάγδα μέσα από τα κείμενά της ρίχνει μια διεισδυτική ματιά πάνω σε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Κάτω από τη διαφαινόμενη οργή των στίχων της κρύβεται ο πόθος της ανάτασης, της εγρήγορσης, της αντίστασης, σε όσα συμβαίνουν, σε όσα μας πληγώνουν, σε όσα καταρρακώνουν τη ζωή μας. «Οι αντανακλάσεις» είναι μια ιδιαίτερη συλλογή, ένα βιβλίο –λεύκωμα αισθητικής, γεμάτο λέξεις και εικόνες, που αντανακλούν μηνύματα, αισθήματα, ανθρωπισμό, αγάπη για τον άνθρωπο και τον τόπο, αλλά και που βάζουν το δάχτυλο «επί τον τύπο των ήλων» για να μας αφυπνίσουν.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ στα τελευταία χρόνια της πορείας μας στον κόσμο, είναι, όλα αυτά που μοιάζουν με φωτεινούς φάρους για να συνεχίσουμε το ταξίδι, χωρίς να τσακιστούμε στα βράχια παρακμής. Θεωρώ ότι με τις «αντανακλάσεις», η Μάγδα Παπαδημητρίου κάνει μια στροφή και ξεκινάει μια νέα περίοδος στην ποίησή της, για την οποία οι λέξεις μοιάζουν σαν «πρόκες που καρφώνονται στο μυαλό μας, για να μην τις παίρνει ο άνεμος» όπως έλεγε και ο Μανόλης Αναγνωστάκης.

 

Χαίρομαι ιδιαίτερα για την τιμή να συμμετέχω σε αυτό το λογοτεχνικό ταξίδι της Μάγδας με την παρουσία μου σήμερα εδώ. Για έναν ακόμη λόγο, όπως τον εξέφρασε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, γιατί: «Το γράψιμο δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κατευθυνόμενο όνειρο». Αυτό το όνειρο ας «ξυπνήσουμε» να το ζήσουμε όσο είναι καιρός!

Μάγδα, εύχομαι Καλοτάξιδο το νέο σου βιβλίο.
«να βγούμε στο φως/μακριά από την υποκρισία/την κολακεία/την ψευτιά»

Μετά την απαγγελία ποιημάτων, ο Γιώργος Χανδόλιας μίλησε με το γνωστό χειμαρρώδη του λόγο.

Η ανυπακοή με τρέφει.
Έτσι θα κάνω τον κόσμο ομορφότερο.
Θέλω να σπάσω τις αλυσίδες
Που εσείς με δέσατε.

Ποιήματα του καιρού μας και του χρόνου, φωτεινά, που σε συνεφέρνουν από την πρώτη ματιά-ανάγνωση, κυρίως ποιήματα θάρρος ειπωμένα, ποιήματα μικρής φόρμας τα περισσότερα, που μιλούν απευθείας στην ψυχή, με αμεσότητα, δίχως διαμεσολαβητές. Ειρωνείες, πτώση της εξουσίας, έρωτας, διαμαρτυρίες σε νηφάλιο τόνο, διαδρομές στον ιστορικό χρόνο, κοινωνικές καταστάσεις, διαφαίνονται πίσω από τα στιχάκια της Μάγδας Παπαδημητρίου.

 

Ο αναγνώστης γεύεται την ευθύτητα, την απλότητα του λόγου, της παγίδευσης της ανάγνωσης μέσα στο φως του προσωπικού σύμπαντος της Μάγδας. Η αφήγηση-το ποίημα, οφείλει να φτιάχνει κόσμους. Η γλώσσα της ποίησης είναι ιδιωτική, προσωπική. Η αυτόματη λειτουργία του αποδέκτη τις περισσότερες φορές δημιουργεί μια αγκύλωση, το όχημα δεν κατευθύνεται στις ράγες, χωρίς όμως να εκτροχιάζεται.

Αυτή η κατεύθυνση βιώνεται αργά, μεθοδικά, απαιτείται χρόνος και χώρος, χρειάζεται κοινός λόγος, κοινός τόπος με το αναγνωστικό κοινό. Η Ποίηση απαγγέλλεται και απευθύνεται στις αισθήσεις της ακοής αλλά και της όρασης Ιδανικός μας σκοπός είναι να φτάσουμε σε κάποια ποίηση η οποία θα πραγματώνει ποιητικά ότι πιστεύουμε. Αν δεν έχουμε επαφή με την ποίηση, αν δεν μπαινοβγαίνουμε ευρύτερα στους διαφόρους κόσμους της ποιητικής δημιουργίας, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε το βαθύτερο αίνιγμα της ποίησης –ποιητών.

Η Ποίηση δεν μπορεί να αποδείξει πώς κάτι είναι αληθινό. Μπορεί φανερά να δημιουργήσει μια ποικιλία συνόλων με έντονα διανοητικά και συγκινησιακά στοιχεία, όπου η συγκίνηση δικαιώνεται από τη σκέψη. Και η σκέψη από τη συγκίνηση. Τελειώνοντας θα πω τούτο. Τέχνη χωρίς ταυτότητα δεν έχει ελπίδα επιβίωσης.

 

«Ποίηση μόνο είναι εκείνο που απομένει. Ο Ποιητής κατέχει στο αιώνιο, το απέραντο και το ένα»
Οδυσσέας Ελύτης

Γιώργος Χανδόλιας σημείωσε ότι οι πολιτικοί άλλες εποχές σήκωναν τα χέρια όταν μιλούσαν οι ποιητές… για να σχολιάσει ο Μπικηρόπουλος ότι «το θέμα είναι σήμερα ακούμε τους πολιτικούς και σιωπούν οι ποιητές. Κάποτε με ένα ποίημα ο λαός ξεχύνονταν στους δρόμους, ξεκινούσε μια «επανάσταση». Σήμερα κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν «γραφικοί». Όμως συνεχίζουμε… Η ποίηση είναι εδώ… όπως η Μάγδα φωνάζει απόψε παρούσα, με την ποίησή της…

Ο Παναγιώτης Φτάρας, συνδημιουργός της ποιητικής συλλογής, μίλησε περισσότερο για τη συμμετοχή του αλλά και πώς είδε την ποίηση μέσα από την εικαστική του ματιά: «Πιάστηκε» από τους ίδιους στίχους με τον Χάρη Μπικηρόπουλο, για να συνεχίσει: «Επιθυμούσαμε σε αυτή τη συλλογή, να συνυπάρξουν αρμονικά ή σε ιδιότυπες εντάσεις, οι δύο ξεχωριστές μορφές έκφρασης, η ποίηση και η φωτογραφία. Προσδοκούμε να λειτουργήσουν θετικά και συμπληρωματικά σε σας, τα αποτελέσματα του σύνθετου ποιητικού λόγου που ενέπνευσε φωτογραφίες σύνθετης ανάγνωσης. Η Μάγδα, πέρα από της πολλές ιδιότητες που φέρει, είναι όπως μου αρέσει να λέω πάντα, ένας άνθρωπος της πόλης, ένας άνθρωπος του πολιτισμού. Παρακολουθεί και στηρίζει πολλά πολιτιστικά δρώμενα καθημερνά, στην πόλη μας, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο, της αρέσει να ζει. Ένας άνθρωπος που τον ανακαλύπτεις συνέχεια, όσο καλύτερα τον γνωρίζεις. Ένας άνθρωπος που φέρει πολλές εικόνες, βιώματα και ζυμώσεις μέσα της. Ακούω προσεχτικά πάντα, το λόγο και την άποψή της. Θέλω να την ευχαριστήσω, που μου έδωσε τη δυνατότητα της επιστροφής μου στην ποιητική διάσταση της εικόνας, από όπου ξεκίνησα. Και εκεί θέλω να καταλήξω. Ακόμη μου έδειξε χωρίς να θέλει, το ότι μπορώ να γίνω ακόμη καλύτερος φωτογράφος».

 

Στο τέλος, μίλησε η ίδια η ποιήτρια, η οποία αφού ευχαρίστησε όλους όσοι την τίμησαν, αφού ανέφερε ποιοι τη βοήθησαν να βγει αυτό το ξεχωριστό βιβλίο, από πού τα εμπνεύστηκε, και αφού έκανε μια προσωπική αναδρομή στο έργο της, είπε μεταξύ άλλων: «Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνει έχοντας στη βαλίτσα του πληροφορίες που του μπόλιασαν οι δικοί του. Εκτός λοιπόν από τους φόβους, τα πρέπει, τα μη και τα δεν, αποκτήματα της χούντας, με φόρτωσαν και με τρία «κουσούρια» που τα αγάπησα, τη γραφή, την ανάγνωση και την πολιτική. Στη διαδρομή δεν τα αφαίρεσα. Και πώς να τα αφαιρέσω όταν μέσα στο οικείο περιβάλλον έβλεπα παντού βιβλία, γραφομηχανές και άκουγα για διωγμούς και εξορίες; Και έκλεισε λέγοντας: «Ναι θέλω ένα κόσμο πιο φωτεινό, πιο δίκαιο, πιο ανεξάρτητο και πιο ελεύθερο για τα παιδιά μας. Χωρίς φανατισμούς και μίσος. Θέλω μια Ελλάδα μαχόμενη και περήφανη. Μου είχε πει ο θείος μου μετά την επιστροφή του από τις εξορίες, «Δεν είναι καιρός για θρήνους και μοιρολόγια. Χρειάζεται αγώνας». Και το κρατώ μέσα μου, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Πολιτική διαθήκη λοιπόν για μένα. Βιώματα ζωής μέσα από στίχους.

Δεν ξέρω πώς θα κρίνετε την ποίηση μου. Δικό σας θα είναι το ταξίδι. Ένα ξέρω. Πώς αν μέσα από τους στίχους μου κατάφερα να σας αφυπνίσω, βάζοντας ένα μικρό λιθαράκι προβληματισμού, στη βελτίωση πρώτα του εαυτού μας και στη συνέχεια της σημερινής κοινωνίας, τότε θα είμαι πολύ χαρούμενη. Σας Ευχαριστώ!