Το τελευταίο μυθιστόρημα της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη «Πατρίδα ξένη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άπαρσις παρουσιάστηκε στην Κατερίνη, σε μία εκδήλωση στο βιβλιοπωλείο Νέστωρ.
Για το βιβλίο μίλησε ο φιλόλογος και συγγραφέας Διονύσης Ζαρώτης. ενώ αποσπάσματα του μυθιστορήματος διάβασαν οι ηθοποιοί του θεάτρου Πήγασος Άννα Γκούντα και Κατερίνα Παρλίτση.
Στο τρίτο μυθιστόρημα της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη, μέσα από πέντε δεκαετίες του εικοστού αιώνα (1935-1975), οι χαρακτήρες βιώνουν την ιστορία της αλυσοδεμένης Ελλάδας που αγωνίζεται για την Εθνική Ανεξαρτησία της, χωρίς ντόπιους και ξένους προστάτες, κάτω από το μαύρο πέπλο του φασισμού και του ναζισμού. Πρόκειται για τραγικές προσωπικές περιπέτειες που προξένησαν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Εμφύλιος και η δικτατορία των συνταγματαρχών. Αγρίνιο, Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Άουσβιτς, Κροστσιένκο οι τόποι, όπου διαδραματίζεται το μυθιστόρημα.
Πρωταγωνιστεί ο Γιώργος Παππάς, περσόνα του αγωνιστή της Δημοκρατίας και υπουργού του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Δ. Παπαδημητρίου (1916-1999). Γύρω από αυτόν, περιστρέφονται οι Σεφαραδίτες Έλληνες Εβραίοι Ζαχαρίας και Ελισεβά Ναχμίας, καθώς κι ο ταγματασφαλίτης χωροφύλακας Κοσμάς Ξυπολυτέας με τη γυναίκα του Ελευθερία, αγωνίστρια επί Κατοχής. Το ψηφιδωτό της πρωταγωνιστικής ομάδας, συμπληρώνει ο νέος δικηγόρος Αλέξανδρος Ντούβας, πιστός στις ιδέες του Αρχειομαρξισμού. Αλλά, το μυστικό του βιβλίου κρύβεται στο ερώτημα: Μαρία ή Μαριάμ;
Διονύσης Ζαρώτης «Είναι δική μας ευθύνη πώς αξιοποιούμε τη μνήμη και την ιστορία»
Παρουσιάζοντας το βιβλίο ο φιλόλογος Διονύσης Ζαρώτης σημείωσε μεταξύ άλλων ότι η συγγραφέας μας κάνει μαθήματα σύντομης ιστορίας μέσα από το μυθιστόρημα της. «Οι ήρωες δεν είναι στο έλεος της συγγραφέως αλλά στο έλεος της ιστορίας. Πρέπει κάποτε να δούμε πιο σοβαρά την ιστορία της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης και να μην αφηνόμαστε στα βιβλία των συγγραφέων». Όπως τόνισε, χάρη στον μόχθο των συγγραφέων και της Μάγδας, έχουμε μια σοβαρή ιστοριογραφία και αναφέρθηκε στους ήρωες του βιβλίου, όπως τον Μπεναρόγια, τον Κοσμά Ξυπολυτέα, έναν άνθρωπο που δεν θα θελήσει να έχει ήσυχη τη συνείδησή του, για τη βαναυσότητα που έδειξε στη γυναίκα του, για εκείνη τη σκοτεινή περίοδο, που έδειξε το ποιοι ήταν πρόθυμοι να συνεργαστούν με την εξουσία και ποιοι ήταν πρόθυμοι να αντισταθούν γράφοντας συνθήματα στους τοίχους.
«Στο βιβλίο της Παπαδημητρίου υπάρχει πύκνωση της ιστορίας. Μα είναι δυνατόν να υπάρχει σε ένα βιβλίο τόση ιστορία; Ήταν δυνατόν να χωρέσει τόση ιστορία στη δεκαετία του 40 στην Ελλάδα; Η ίδια ιστορία ξεπερνά τη λογοτεχνία. Η ίδια ζωή ξεπέρασε την τέχνη», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζαρώτης. Ακόμη μίλησε για το τρίπτυχο «Πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια» που έγινε πρόταγμα από τους χουντικούς, δυστυχώς τα χρόνια της κρίσης είδαμε ότι άρχισε να ζωντανεύει, ειδικά εδώ στην Πιερία.
«Είναι δική μας ευθύνη πως αξιοποιούμε τη μνήμη, πως αξιοποιούμε την ιστορία. Διαβάζοντας το θα κάνετε πολλές συγκρίσεις για το ποιοι πλήρωσαν τότε στην κατοχή, και ποιοι πλήρωσαν τα χρόνια της κρίσης αλλά και σήμερα. Οι γυναίκες και οι νέοι. Για τις γυναικοκτονίες και τη μετανάστευση των νέων. Μίλησε για τον Γιώργο Παππά και τους αγώνες του.
Έκλεισε λέγοντας ότι δεν πρέπει να αφήσουμε μόνες τις μοναχικές φωνές σαν τη Μάγδα. Είναι στο χέρι σας στο χέρι μας να είμαστε όλοι μαζί στο να μη καταρρεύσει το οικοδόμημα».
Τέσσερα χρόνια ιστορικής έρευνας και επιμέλειας
Στη δική της ομιλία η κ. Παπαδημητρίου σημείωσε ότι ένα ιστορικό βιβλίο είναι πάντα επίκαιρο και αναφέρθηκε στο περιεχόμενό του, λέγοντας πως είναι αφιερωμένο στον θείο της Γιώργο Δ. Παπαδημητρίου (1916-1999 και στους αγώνες του για μια ελεύθερη Ελλάδα, για μια πραγματική Δημοκρατία. «Πίστευε και μου το επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία ότι ο λαός είναι κυρίαρχος. Ο πολιτικός είναι εντολοδόχος του λαού. Δυστυχώς ο φασισμός και ο ναζισμός πλανάται στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα στις μέρες μας», είπε χαρακτηριστικά.
Ακόμη ανέφερε ότι για τη συγγραφή και την επιμέλεια του βιβλίου απαιτήθηκαν τέσσερα χρόνια ιστορικής έρευνας. Ξεκαθαρίζοντας για το πώς αποφάσισε να γράψει το βιβλίο είπε ότι ήταν η χρονιά που η ΧΑ είχε μπει στη Βουλή, που γινόντουσαν καθημερινά επιδείξεις ισχύος, που ανοιγόταν τα γραφεία τους σαν μανιτάρια σε όλη τη χώρα. «Ήταν επίσης η εποχή που τα κανάλια, με τις ειδήσεις που έλεγαν, δημιουργούσαν στον λαό απέχθεια για τους βουλευτές, τα κόμματα, το Δημόσιο, τους συνδικαλιστές. Όλα ισοπέδωση. Κατά ένα περίεργο λόγο, ποτέ δεν μιλούν για τους έντιμους βουλευτές, τους ηθικούς που πράγματι σέβονται τον λαό. Είχα γράψει τη βιογραφία του θείου μου το 2015, την οποία μπορείτε να τη διαβάσετε ελεύθερα στην ιστοσελίδα μου. Όλοι οι παραπάνω λόγοι ήταν η αιτία που το ξεκίνησα», είπε μεταξύ άλλων.
Η ομιλία της Μάγδας Παπαδημητρίου - Σαμοθράκη
Καλησπέρα σας. Ευχαριστώ το βιβλιοπωλείο Νέστωρ για την εκτίμηση και την αγάπη στο πρόσωπό μου. Χρόνια κρατά η φιλία μας. Ευχαριστώ τον φίλο και συγγραφέα Διονύση Ζαρώτη για την ουσιαστική του ομιλία. Τις αγαπημένες ηθοποιούς του θεάτρου Πήγασος για την απαγγελία των αποσπασμάτων, Άννα και Κατερίνα. Βλέπω καλούς φίλους που συμπορευτήκαμε, πουν έχουν θεσμικό ρόλο αλλά είναι αρχή μου είναι να τους βλέπω όλους ως αναγνώστες και δεν θα τους αναφέρω προσωπικά. Ευχαριστώ τους ομότεχνους που είναι πάντα δίπλα μου αλλά και φίλους εικαστικούς, Άλλωστε γνωριζόμαστε μεταξύ μας σε τούτη τη πόλη. Σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας.
«Τα λέω σε σένα για να τα μεταφέρεις στους νεότερους για να φρουρούν τη Δημοκρατία και να προφυλάσσουν την ελευθερία. Εάν όλους αυτούς που πέρασαν όλα αυτά τα βασανιστήρια και τα τόσα άλλα θύματα, το μέλλον δεν τους ξεχάσει τότε οι θυσίες δεν έγιναν μάταιες.» Και το έπραξα! Γιατί όπως έλεγε και ο ίδιος «Δεν είναι καιρός για θρήνους και μοιρολόγια. Χρειάζεται αγώνας» Ευχαριστώ Εκείνον που μου έδωσε να καταλάβω τι σημαίνει στέρηση ελευθερίας λόγου και βούλησης ώστε σήμερα να μη χάνω τη ψήφο που δικαιούμαι. Να διεκδικώ το δικαίωμα της ψήφου και να μάχομαι για αυτόν. Γιατί για μένα, έχοντας νωπές ακόμη τις μνήμες στο νου μου και έχοντας το Πολυτεχνείο φάρο των προσδοκιών και των οραμάτων μου, δεν μπορώ να διανοηθώ να μη ψηφίζω, ότι, δεν με εκφράζει τίποτε, ότι ………Γιατί αρχίζω και τρομάζω. Γιατί η Ελευθερία, η Δημοκρατία για μένα είναι πάνω από όλα»
Είναι το δέκατο βιβλίο μου η «Πατρίδα ξένη» από τις εκδόσεις Άπαρσις, που εκδόθηκε το 2021. Τους ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο βιβλίο μου και μου το εξέδωσαν. Η πανδημία δεν βοήθησε να παρουσιαστεί στην ώρα του. Αλλά ένα ιστορικό βιβλίο είναι πάντα επίκαιρο. Δυστυχώς! Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του θείου μου και τους αγώνες του για μια ελεύθερη Ελλάδα, για μια πραγματική Δημοκρατία. Πίστευε και μου το επαναλάμβανε με κάθε ευκαιρία ότι ο λαός είναι κυρίαρχος. Ο πολιτικός είναι εντολοδόχος του λαού. Δυστυχώς ο φασισμός και ο ναζισμός πλανάται στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα στις μέρες μας. Τέσσερα χρόνια έρευνας συγγραφής και επιμέλειας. Δύσκολο βιβλίο, πολλές οι πηγές που τις αναφέρω στο τέλος του βιβλίου. Πέντε ήταν οι φίλοι που με βοήθησαν μέχρι να φτάσει στα χέρια σας. Ο Δημήτρης Στρατούλης, φίλος συνάδελφος, συνοδοιπόρος το διάβασε για να εγκρίνει τα γραφόμενά μου για την Αιτωλοακαρνανία, κοινός τόπος καταγωγής μας. Ο Λέων Ναρ επίσης φίλος και συγγραφέας με βοήθησε για το κομμάτι του εβραϊκού μέρους του βιβλίου. Η Γίτσα Πανταζή από το Αγρίνιο που το blog της, είναι σπουδαία πηγή πληροφοριών,μια πολύ καλή φίλη αναγνώστρια που οι παρατηρήσεις της ήταν ωφέλιμες στην πλοκή. Τέλος, ο επιμελητής μου, των εκδόσεων Άπαρσις Βασίλης Καλαμαράς, δημοσιογράφος, στο σύνολο του βιβλίου. Δεν θα μιλήσω για την υπόθεση του βιβλίου, ο Διονύσης Ζαρώτης μίλησε πολύ όμορφα για αυτό, αλλά για το πώς αποφάσισα να το γράψω. Ήταν η χρονιά που η ΧΑ είχε μπει στη Βουλή. Που γινόντουσαν καθημερινά επιδείξεις ισχύος, που ανοιγόταν τα γραφεία τους σαν μανιτάρια σε όλη τη χώρα. Ήταν επίσης η εποχή που τα κανάλια, με τις ειδήσεις που έλεγαν, δημιουργούσαν στον λαό απέχθεια για τους βουλευτές, τα κόμματα, το Δημόσιο, τους συνδικαλιστές. Όλα ισοπέδωση. Κατά ένα περίεργο λόγο, ποτέ δεν μιλούν για τους έντιμους βουλευτές, τους ηθικούς που πράγματι σέβονται τον λαό. Είχα γράψει τη βιογραφία του θείου μου το 2015, την οποία μπορείτε να τη διαβάσετε ελεύθερα στην ιστοσελίδα μου. Όλοι οι παραπάνω λόγοι ήταν η αιτία που το ξεκίνησα. Οι ήρωες άρχισαν να πλάθονται στον νου μου, η μυθοπλασία άρχισε να οργανώνεται στη σκέψη και ο Γιώργος Παππάς έγινε ο κύριος πρωταγωνιστής. Παππά ήταν το επώνυμο της οικογένειας μας όταν έφυγε από το Σούλι και ο παππούς μου, ως παππάς και ληξίαρχος, το άλλαξε σε Παπαδημητρίου. Το γεγονός ότι ο Παπαδημητρίου ήταν στην κατοχή σύνδεσμος του Δαμασκηνού και της Αντίστασης, δίνοντας πλαστές ταυτότητες στους Έλληνες Εβραίους για να γλιτώσουν από τους Γερμανούς, με οδήγησε στη δημιουργία της οικογένειας Ναχμίας, αφού στο Αγρίνιο υπήρχε μια μικρή Εβραϊκή κοινότητα, εκείνα τα χρόνια. Και φυσικά αφού Κατοχή δεν γίνεται χωρίς δοσίλογους και ταγματασφαλίτες, δημιουργήθηκε η οικογένεια Ξυπολυτέα
Τον θείο μου τον γνώρισα καλύτερα όταν τελείωσε από τις φυλακές και τις εξορίες. Έζησα μαζί του μεγάλη, μερικούς μήνες όταν ήταν υπουργός. Μέχρι τότε είχα άλλη εικόνα για τους υπουργούς. Εκείνος δεν ήθελε φρουρά στην πολυκατοικία που έμενε, δεν χρησιμοποιούσε το υπουργικό αυτοκίνητο στις προσωπικές του μετακινήσεις, ούτε κουβαλούσε όλη την οικογένεια στα ταξίδια. Ήταν πολύ αυστηρός στη διαχείριση των εξόδων του υπουργείου και των φορέων όπου ήταν αρμόδιος. Έδωσε μάχες για να μείνουν οι οργανισμοί στο δημόσιο. Δυστυχώς έμεινε για ένα χρόνο υπουργός, για ευνόητους λόγους . Στο ηλεκτρονικό μου βιβλίο θα διαβάσετε περισσότερα. Είμαι περήφανη για εκείνον και εξοργίζομαι όταν λένε πως «όλοι οι βουλευτές είναι ίδιοι», θέλοντας να εξευτελίσουν τον θεσμό του Κοινοβουλίου και της Δημοκρατίας. Ξεχνώντας ότι οι ίδιοι ψηφίζουν αυτούς που θέλουν να γκρεμίσουν. Δεν ήταν ποτέ όλοι οι πολιτικοί ίδιοι. Αλλά τους αγωνιστές, ο κόσμος τους ξεχνά, αφού τα ΜΜΕ δεν τους προβάλλουν. Χτύπησε το χέρι στο τραπέζι πολλές φορές για να υποστηρίξει την Ελλάδα της Δικαιοσύνης, του ήθους ακόμη και στον Ανδρέα. Τάχα ποιον είχε να φοβηθεί ο αρχηγός του ΠΑΚ Εσωτερικού στη Χούντα; Όταν είχε γνωρίσει τα μεσαιωνικά κελιά των φυλακών Αβέρωφ, του Χαϊδαρίου, της Μέρλιν; Όταν βασανίστηκε από τον Μανιαδάκη επί Μεταξά και αργότερα στη χούντα από τον Λάμπου; ΕΝΤΙΜΟΣ, στοχοπροσηλωμένος, ασυμβίβαστος και γνήσιος δημοκράτης, υποστηρικτής των κοινωνικά αδύναμων, όπως είπε ο Δημήτρης Στρατούλης στον λόγο του στην παρουσίαση της Αθήνας. Δεν δίστασε να καταγγέλλει κάθε γεγονός, που είχε σχέση με τη διαφθορά, τη διαπλοκή και την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος. Τον σεβόντουσαν οι πολιτικοί από όλα τα κόμματα. Το 1998, αποσυρμένος πλέον από τον πολιτικό στίβο, έστειλε στον τότε πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη μία έντονα επικριτική επιστολή, η οποία - ιδιαίτερα για τα θέματα του επαχθούς και αβίωτου δημοσίου χρέους, που και σήμερα ταλανίζουν τη χώρα - μπορεί να χαρακτηριστεί και ως προφητική. Τον κατηγορούσε σε αυτή για υπερδανεισμό και καταστροφή της χώρας, για αντικατάσταση της «αυλής της Εκάλης» από «αυλή του Κολωνακίου». Θέλω να κρατήσω αναμμένη τη σπίθα της ανατροπής και της ελπίδας, ώστε οι γενιές που έρχονται να φωτίσουν με αυτή τη σκοτεινή κοιλάδα και να την κάνουν φλόγα αλλαγής και δημιουργίας μίας νέας Ελλάδας ανεξάρτητης, κυρίαρχης, κοινωνικά δίκαιης και δημοκρατικής. Τη σπίθα που μου μετέφερε ο θείος μου μαζί με τις αξίες και τα ιδανικά. Δεν μπορώ να μην αναφέρω το βιβλίο που εξέδωσα πρόσφατα από τις εκδόσεις Οξύνοια. Ένα μικρό καλαίσθητο, λιτό βιβλίο που το όφειλα στον εαυτό μου, χαρίζοντας το στα παιδιά μου και τις επόμενες γενιές. Διηγείται το οδοιπορικό των προγόνων μου, από το 1700 μέχρι τον πατέρα μου. Όλες οι γενιές ήταν ταγμένες στον Αγώνα, για να είναι η Ελλάδα λεύτερη και ανεξάρτητη. Γι αυτό και θα συνεχίσω να μάχομαι: είτε συγγραφικά είτε στους δρόμους. Για να δικαιώσω όλους τους προγόνους μου. Γιατί ο φασισμός δεν ήρθε από το μέλλον. Ευχαριστώ σας!