Τον συγγραφέα Κώστα Ακρίβο τον γνώρισα μέσα από τα βιβλία του. Το επανεκδιδόμενο βιβλίο του «Ιστορία ενός οδοιπόρου Στρατής Δούκας», ήταν η αφορμή γι αυτή τη συνέντευξη. Για όσους δε γνωρίζουν, η πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου είχε γίνει το 2006 από τις εκδόσεις Ηλέκτρα. Ενώ η πρόσφατη εκδόθηκε από το Μεταίχμιο. Ένα βιβλίο μόνο 94 σελίδων που κρύβει όμως πολλούς λογοτεχνικούς θησαυρούς αλλά και πολλά ερωτήματα…
Κύριε Κώστα Ακρίβο ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείτε για λογαριασμό του Bookia. Πως προέκυψε η επιθυμία να γράψετε για τον Στρατή Δούκα και γιατί επανεκδόθηκε; Ήταν επιθυμία των αναγνωστών ή των εκδόσεων για να ξαναγνωρίσουμε ένα συγγραφέα που λησμονήθηκε;
Αν και είναι ο συγγραφέας ενός από τα πιο εμβληματικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ο Στρατής Δούκας παρέμεινε έκκεντρος της Γενιάς του '30. Και παρόλο που η συνεισφορά του όχι μόνο στα γράμματα αλλά στον πολιτισμό γενικότερα ήταν μεγάλη και ουσιαστική, δεν κατέλαβε μια πρωτεύουσα θέση, ήταν ένας από τους ελάσσονες ως προς την προβολή συγγραφείς. Η αγάπη μου για το έργο του και για την προσωπικότητά του ξεκίνησε από αρκετά παλιά, από τα χρόνια του πανεπιστημίου, όμως ασχολήθηκα περισσότερα όταν όντας μέλος της συντακτικής ομάδας για το σχολικό εγχειρίδιο «Νεοελληνική Λογοτεχνία» ανέλαβα να ετοιμάσω φιλολογικά την «Ιστορία ενός αιχμαλώτου». Το τωρινό βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 2006, σε μια πολύ ωραία σειρά που επιμελήθηκε ο ποιητής Κώστας Καναβούρης, και, καθώς ήταν εξαντλημένο, οι εκδόσεις Μεταίχμιο αποφάσισαν να το επανεκδώσουν, μόνο και μόνο για να ξανα-γνωρίσει το αναγνωστικό κοινό έναν μεγάλο λογοτέχνη.
«Η απλότητα αργεί πολύ να’ ρθει» έχει πει ο Γιώργος Σεφέρης. Ο Στρατής Δούκας αλλά και οι συγγραφείς της γενιάς του έγραφαν απλά, κατανοητά. Είναι η απλότητα τελικά αυτό το ξεχωριστό στοιχείο και θεωρούνται σήμερα κλασσική λογοτεχνία; Οι ρίζες μας που πατούμε στα χνάρια τους οι νεότεροι γραφιάδες;
Οι κλασικοί διδάσκουν με τον τρόπο τους. Αρκεί ο σημερινός συγγραφέας να μπορέσει να αποβάλει τις ναρκισσιστικές αράχνες και να θητεύσει στο έργο τους. Δεν είναι εύκολο πράγμα η απλότητα, είναι κατάκτηση. Και μόνο διαβάζοντας συνεχώς τους προπάτορες μπορείς να σμιλέψεις και το δικό σου ύφος. Τη διήγηση του Καζάκογλου ο Δούκας, για να τη φέρει στη μορφή που διαβάζουμε σήμερα, τη δούλεψε πολύ: άλλαξε τη σειρά των λέξεων, πέταξε τις επαναλήψεις, σμίλεψε την πρόταση και την έκανε πιο κρουστή. Το ύφος στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» δείχνει απλό και οικείο, ωστόσο χρειάστηκε να γίνει πολλή δουλειά μες στο συγγραφικό καμίνι του Δούκα.
Διαβάζουμε μέσα στο βιβλίο πως ο Δούκας ήταν γραμματέας του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών. Με παραξένεψε που γράφετε ότι «ο Μελαχρινός διέλυσε τον Σύνδεσμο γιατί είχε μπει μέσα κάθε καρυδιάς καρύδι και ίδρυσε την Εταιρεία Λογοτεχνών». Αλλά από την άλλη εκείνα τα χρόνια οι συγγραφείς εξέδιδαν πολύ δύσκολα βιβλία σε εκδοτικούς οίκους. Ποια είναι για σας καλύτερη εποχή; Το χθες ή το σήμερα είναι καλύτερο για τα δικαιώματα των συγγραφέων;
Κάθε εποχή έχει τις δυσκολίες για τους συγγραφείς της, είτε για να εκδώσουν το έργο τους είτε για να το προβάλουν. Ίσως κάποια σημαντικά βιβλία ή αξιόλογοι συγγραφείς να μην μπορέσουν ποτέ να επικοινωνήσουν με το αναγνωστικό κοινό. Δουλειά ωστόσο κάθε δημιουργού είναι να σκύβει πάνω από το έργο του και να δουλεύει, γιατί, μόνο αν ικανοποιήσεις τον πιο απαιτητικό αναγνώστη, ξέρεις ότι είσαι σε καλό δρόμο και ο πιο απαιτητικός αναγνώστης είναι ο εαυτός μας. Αρκεί να μην του λέμε ψέματα…
Πιστεύετε πως οι Ενώσεις συγγραφέων, οι Εταιρείες Λογοτεχνών πρέπει να έχουν κυρίαρχο ρόλο σήμερα στα δημοτικά και πολιτικά πράγματα της χώρας όπως άλλοτε ή να κάθονται στη γυάλα τους και να είναι απυρόβλητοι;
Έκαστος εφ' ω ετάχθη. Αν όμως θελήσουμε να δούμε και σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο πόσοι πνευματικοί άνθρωποι μπήκαν μέσα στη φωτιά και κάηκαν, θα δούμε πως δεν είναι ούτε λίγοι ούτε αμελητέοι.
Ποια είναι η διαφορά του συγγραφέα με τον λογοτέχνη;
Ίσως ο συγγραφέας συγγενεύει περισσότερο με την ιδιότητα του πεζογράφου, ενώ αυτή του λογοτέχνη με τον άνθρωπο που ασχολείται με περισσότερα είδη λόγου. Και πάλι δεν είμαι σίγουρος.
Ποια είναι το κοινό στοιχείο που έδεσε με ισχυρή φιλία και εκτίμηση τον Στρατή Δούκα και τον Τηνιακό γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά ώστε να γράψει το βιβλίο του «Ο βίος του Αγίου» και γράφετε πολύ όμορφα στο βιβλίο σας;
Η ιδιαιτερότητα της προσωπικής του ζωής και τα βάσανα που είχε, αλλά και το πώς κατάφερε να τα ξεπεράσει και να γίνει ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, αυτό νομίζω παρακίνησε τον Στρατή Δούκα να ασχοληθεί με την περίπτωση του Γιαννούλη Χαλεπά.
Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να αποδομήσετε, να αφαιρέσετε από όλο αυτό το πολύτιμο υλικό που έχετε συγκεντρώσει ώστε να φτάσει στα χέρια των αναγνωστών ένα βιβλίο 94 σελίδων;
Επιδίωξα δύο πράγματα: Να ενώσω στον τίτλο του βιβλίου μου δύο τίτλους από τα έργα του Δούκα και, κατά δεύτερο, να «αντιγράψω» την πυκνότητα και την οικονομία λόγου που διακρίνει την «Ιστορία ενός αιχμαλώτου». Έτσι λοιπόν προέκυψε το ολιγοσέλιδο βιβλίο μου.
Ο Στρατής Δούκας πίστευε και έγραφε πως «Η αλήθεια είναι πως σ’ αυτό τον τόπο δεν αγαπάμε την αλήθεια». Ήλπιζε στους νέους ανθρώπους. Μα οι νέοι δεν ακολουθούν τους γονείς τους; Μπορούμε να ελπίζουμε σε μια αληθινή ανατροπή της νεολαίας ώστε να αποβάλλουν όλα τα «κουσούρια» που τους μετέδωσαν οι πρόγονοι τους;
Να ελπίζουμε μπορούμε, βοηθάμε όμως;…
Πώς βιώνει ο Κώστας Ακρίβος το δεύτερο κύμα της πανδημίας;
Δεν κάνω τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από όλους τους έγκλειστους συνδημότες. Έχω ωστόσο περισσότερο χρόνο για διάβασμα και γράψιμο.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσο αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Το Bookia έχει πλέον καταξιωθεί στη συνείδηση όλου του φιλαναγνωστικού κοινού και για τον λόγο αυτό αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους όσοι συμμετέχουν σ' αυτό το αξιέπαινο εγχείρημα.
Τι μας ετοιμάζει εκδοτικά ο Κώστας Ακρίβος όταν γυρίσουμε στην κανονικότητα;
Καλώς εχόντων των πραγμάτων – γιατί κατά πώς λέει η Ζυράννα Ζατέλη «για εξάμηνο μιλούν οι άφρονες – την άνοιξη θα κυκλοφορήσει το νέο μου μυθιστόρημα, που βασίζεται στη ζωή και τη δράση του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ως τότε, όμως, εύχομαι να είμαστε καλά και να βγούμε αλώβητοι απ' αυτόν τον ζόφο.
Ευχαριστώ πολύ τον συγγραφέα Κώστα Ακρίβο για τη συνέντευξη που μου παραχώρησε για λογαριασμό του Bookia και του εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο του «Ιστορία ενός οδοιπόρου Στρατής Δούκας».