Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Η Χίλντα Παπαδημητρίου γεννήθηκε στην Καλλιθέα το 1957. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και μετάφραση στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση από το 1994. Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, Malcolm Bradbury, John Barth, Jonathan Coe, Percival Everett, Dave Eggers, Mary Gaitskill, Jane Smiley, David Malouf, Nick Hornby, Siri Hustvedt, Raymond Chandler, Agatha Cristie.
Έχει επίσης αποδώσει στα ελληνικά κείμενα για τη σύγχρονη τέχνη (περιοδικό ART1), κείμενα για τον κινηματογράφο (εκδόσεις του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου), ενώ έχει μεταφράσει κατάλογους εκθέσεων ζωγραφικής για τη Σχολή Καλών Τεχνών, το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, το Υπουργείο Πολιτισμού (Μπιενάλε Βενετίας και Σάο Πάολο), για τον κατάλογο του Φεστιβάλ Αθηνών (2009), για πολλές γκαλερί και τεχνοκριτικούς, καθώς και για την Ένωση Τεχνοκριτικών Ελλάδος.
Επίσης, έχει γράψει δύο μονογραφίες για τους Beatles και τους Clash, για τις εκδόσεις Απόπειρα. Υπήρξε συνεργάτης μουσικών εντύπων (ZOO, Pop&Rock, Sonik) και είναι τακτική συνεργάτης του διαδικτυακού μουσικού περιοδικού www.mic.gr.
Κυρία Χίλντα Παπαδημητρίου ευχαριστώ για τον χρόνο σας. «Ένοχος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, είναι το τέταρτο βιβλίο σας με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο Νικολόπουλο. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για σας, να χρησιμοποιείτε τον ίδιο πρωταγωνιστή στα βιβλία σας;
Στην αστυνομική λογοτεχνία συνηθίζεται να υπάρχει ο ίδιος πρωταγωνιστής σε σειρά βιβλίων. Για μένα είναι εύκολο το γεγονός ότι έχω μερικούς ήδη γνωστούς χαρακτήρες [τον αστυνόμο και τους βοηθούς του, τις ξαδέρφες του, τη μητέρα του]. Και ο αναγνώστης, όταν συμπαθεί έναν ήρωα όπως ο Χάρης Νικολόπουλος, θέλει να μάθει τη συνέχεια της ζωής του και των περιπετειών του, τις λύσεις που βρίσκει στα επαγγελματικά και προσωπικά του προβλήματα.
Στο βιβλίο παρουσιάζετε τον πρωταγωνιστή ως ηθικό και έντιμο απέναντι σε άλλους που αμαυρώνουν το Σώμα. Θέλατε να δείξετε στους αναγνώστες ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι, όπως συνηθίζουμε στην Ελλάδα να γενικεύουμε τις κοινωνικές τάξεις;
Με βρίσκει αντίθετη ο κοινωνικός αυτοματισμός, πράγματι, αλλά με τον ήρωά μου δείχνω περισσότερο έναν ιδανικό άνθρωπο, έναν αστυνόμο όπως θα τον ήθελα εγώ. Σίγουρα υπάρχουν έντιμοι αστυνομικοί, αλλά η γενικευμένη ατμόσφαιρα διαφθοράς τους εξαφανίζει.
Το χρονικό πλαίσιο είναι το 2012, ενώ το τοπικό η Αθήνα και η Ναύπακτος. Σε μια Αθήνα τελείως διαφορετική από αυτή που γνωρίσαμε, μια Αθήνα της οικονομικής κρίσης και μια επαρχιακή πόλη που ζει στους ήρεμους ρυθμούς της. Πόσο υλικό έχει ακόμη η σημερινή Αθήνα για να γραφούν αστυνομικά βιβλία;
Η Αθήνα, όπως κάθε μεγαλούπολη, προσφέρει άφθονο, ατελείωτο υλικό για αστυνομικά βιβλία. Ο Άγγλος συγγραφέας Τζ.Κ. Τσέστερτον έχει πει ότι το αστυνομικό είναι η Ιλιάδα των μεγαλουπόλεων. Και όσο περνάει ο καιρός, η θεματολογία της πόλης αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο.
Αστυνομική λογοτεχνία με κοινωνικές προεκτάσεις, όπως το Αλτσχάιμερ,η φτωχοποίηση, η οργή και η θλίψη. Δεκάδες μαγαζιά τριγύρω με λουκέτα, ένας ξενώνας με κακοποιημένες γυναίκες και θύματα εμπορίου λευκής σαρκός αλλά και έναν Οίκο Ευγηρίας. Για τους αναγνώστες που δε σας γνωρίζουν και θέλουν να ξεκινήσουν να σας διαβάζουν, σας αρέσει να βάζετε πάντα κοινωνικά θέματα στην πλοκή και όχι μόνο δράση;
Ποτέ δε με ενδιέφερε ιδιαίτερα η δράση perse. Με ενδιαφέρει το έγκλημα που διαπράττει ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, οι συνθήκες που ωθούν έναν άνθρωπο σαν εσάς κι εμένα να παραβιάσει τους νόμους. Και το έγκλημα δεν μπορεί να περιγραφεί και να εξηγηθεί έξω από το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο διαπράττεται.
Το κεντρικό και ουσιαστικό θέμα στην ιστορία σας είναι ένα κύκλωμα τράφικινγκ με κοπέλες από ανατολικές χώρες. Αρκετές φιλοξενεί ο ξενώνας των κακοποιημένων γυναικών, από τον οποίο ένα ποσοστό 70%... εξαφανίζεται μυστηριωδώς ή έφυγε επισήμως.Πιστεύετε ότι είναι όλα καλώς καμωμένα από το κράτος πρόνοιας ή κινδυνεύουν ακόμη κι εκεί μέσα οι γυναίκες;.
Στην κοινωνία που ζούμε δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο μόνο. Έτσι και στις δομές προστασίας των κακοποιημένων γυναικών υπάρχουν άτομα που δίνουν όλες τους τις δυνάμεις, που θυσιάζουν την ηρεμία και τον ελεύθερο χρόνο τους για να βοηθήσουν. Και μετά υπάρχουν και οι άλλοι, όσοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τους πιο αδύναμους, τις γυναίκες και τα παιδιά. Το ζήτημα είναι τι κάνει η υπόλοιπη κοινωνία, γιατί κλείνει τα μάτια μπροστά στο τράφικινγκ.
Ποια ροκ ακούσματα ταιριάζουν στη σημερινή Αθήνα που αγαπάτε και εμπνέεστε από αυτήν;
Η ροκ μουσική, με τον κλασικό όρο, δεν μπορεί να εκφράσει μια πόλη σαν την Αθήνα που βράζει από κοινωνική δυσαρέσκεια. Τα μεγάλα κινήματα αμφισβήτησης έχουν παρέλθει, και μαζί τους τα μουσικά κινήματα που τα στήριζαν και εμπνέονταν από αυτά. Στη σημερινή Αθήνα ταιριάζει περισσότερο το ελληνικό χιπ-χοπ, και δεν είναι τυχαίο ότι οι νέοι αυτή ακριβώς τη μουσική ακούνε σήμερα.
Ηθική, δικαιοσύνη, αξίες, ιδανικά, αλληλεγγύη. Είναι έννοιες που φθίνουν σήμερα;
Δεν ξέρω αν φθίνουν πράγματι, ή αν είμαστε επηρεασμένοι από τα σόσιαλ μίντια και χάνουμε την καθαρή εικόνα. Στις πρόσφατες πλημμύρες της Θεσσαλίας, τους πλημμυροπαθείς βοήθησαν οι αλληλέγγυοι κάθε ηλικίας. Αλλά οι άνθρωποι που αγωνίζονται για τον διπλανό τους δε βγαίνουν στην τηλεόραση να διαφημίσουν τις πράξεις τους. Τα αλαλάζοντα κύμβαλα ακούγονται επειδή κάνουν φασαρία.
Σε ποιους ήρωες έχετε μπολιάσει στοιχεία του χαρακτήρα σας;
Σε όλους και σε κανέναν. Εννοώ ότι πολλές σκέψεις που βάζω στο στόμα τους ίσως είναι δικές μου αλλά δεν το κάνω συνειδητά, τις περισσότερες φορές. Ο Χάρης, η Μαρίτα και η Αΐντα αγαπούν τη μουσική, όπως εγώ. Και το σινεμά. Και τη θάλασσα. Και τα ζώα. Αλλά αυτά τα χαρακτηριστικά τα έχουν και οι δευτερεύοντες ήρωες, που κάνουν ένα μικρό πέρασμα από τα βιβλία. Δε με ενδιαφέρει να διηγηθώ ιστορίες που αφορούν εμένα, αλλά τις ιστορίες των ανθρώπων κάθε φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης.
Η Ελληνική αστυνομική λογοτεχνία είναι από τα είδη που έχει κατακτήσει τους Έλληνες αναγνώστες. Πού οφείλεται αυτή η εμπορική άνοδος και τι κάνει το υπουργείο Πολιτισμού για την προβολή τους στο εξωτερικό όσο αφορά τη μετάφραση;
Μια αντίστοιχη εμπορική έκρηξη παρουσιάζεται διεθνώς, γι’ αυτό το αστυνομικό είδος έχει ονομαστεί «ατμομηχσνή της εκδοτικής βιομηχανίας». Εκτός των πολύ δημοφιλών σκανδιναβικών μυθιστορημάτων, οι σειρές στην τηλεόραση μύησαν πολλούς αναγνώστες στο αστυνομικό είδος. Βλέπουμε για παράδειγμα πολλές γυναίκες που μέχρι πρόσφατα διάβαζαν μόνο την επονομαζόμενη «ροζ» λογοτεχνία, να διαβάζουν ψυχολογικά θρίλερ ή τα domesticnoir, δηλαδή τα αστυνομικά όπου ο κακός είναι ένας κακοποιητικός σύζυγος ή σύντροφος. Ξέρετε, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε όλα τα φαινόμενα με τη λογική και το μέτρο στο χέρι. Όσο για το υπουργείο Πολιτισμού, δεν το ενδιαφέρει καθόλου το βιβλίο και δεν κάνει τίποτα για την προώθησή του. Πόσο μάλλον για το αστυνομικό είδος. Το κλείσιμο του ΕΚΕΒΙ είναι ένα λάθος που ακόμα πληρώνουμε και θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε για πολλά χρόνια.
Οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, οι νέο-άστεγοι είναι μια πραγματικότητα.Οι γυναίκες που προέρχονται ιδιαίτερα από τις χώρες της Ανατολής και της Αφρικής, έχουν περάσει στην αντίληψη του κόσμου ότι έρχονται για τα κακόφημα μπαρ και όχι μόνο. Έχετε «χωρέσει» κι αυτές τις ομάδες στο βιβλίο σας.Για να ευαισθητοποιήσετε ή να ταρακουνήσετε την κοινωνία;
Ο κύριος στόχος μου, όταν ξεκινάω ένα βιβλίο, είναι να διηγηθώ μια ή περισσότερες ιστορίες. Ο διδακτισμός κάνει κακό στη λογοτεχνία. Νομίζω ότι τα καλά έργα τέχνης μαθαίνουν πράγματα χωρίς να βιάζουν το αίσθημα ή το μυαλό του αναγνώστη, ή του θεατή, ή του ακροατή. Όσο για τις διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, αυτές είναι η πόλη μας, αυτές αποτελούν μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της Αθήνας. Δε γίνεται να περιγράψεις την Αθήνα χωρίς να μιλήσεις για τους άστεγους, τους πρόσφυγες, του μετανάστες, τους εξαρτημένους, τις σεξεργάτριες. Ο διάχυτος ρατσισμός κατά των αλλοδαπών γυναικών που έρχονται να βρουν μια καλύτερη τύχη και καταλήγουν στα κακόφημα μπαρ είναι από τα μεγαλύτερα εγκλήματα του 21ου αιώνα, ένα νέο είδος δουλεμπορίου.
Είστε στο συντονιστικό του Δικτύου Γυναικών Συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών, που είναι τιμή μου που συμμετέχω κι εγώ. Συγκροτήθηκε με αφορμή τη δολοφονία της Τοπαλούδη κι από τότε είστε στους δρόμους για να στηρίξετε το κάθε θύμα και ευαισθητοποιήσετε την κοινή γνώμη. Τι άλλο ετοιμάζετε, εκτός από τον τόμο με τα διηγήματα των 53 γυναικών συγγραφέων, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη;
Προς το παρόν, προετοιμάζουμε την πρώτη επίσημη παρουσίαση του βιβλίου, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα θα γίνει στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει, στις 3 Νοεμβρίου. Εκτός από τον ακτιβισμό, από την αρχή αποφασίσαμε να εστιάσουμε στη μελέτη και την τεκμηρίωση θεμάτων που σχετίζονται με τη γλώσσα και τη γραφή. Θέλουμε να τα συνδυάσουμε και τα δύο, γιατί το ένα, ο ακτιβισμός, χωρίς το άλλο, τη θεωρία, είναι μια λειψή προσέγγιση του ρόλου μας ως γυναικών συγγραφέων.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η ιδέα της δημιουργίας ενός κοινωνικού δικτύου με αντικείμενο το βιβλίο. Επιπλέον, το Bookia ενημερώνει για τις καινούργιες κυκλοφορίες βιβλίων, τις λέσχες ανάγνωσης, τις εκδηλώσεις και τους συγγραφείς. Και τα κάνει όλα αυτά με μεγάλη επιτυχία, πρέπει να πω. Ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για μένα και τα βιβλία μου.
Σας ευχαριστώ πολύ κυρία Χίλντα Παπαδημητρίου και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδο.